Helduak Adi! elkarteak antolatutako udako ikastaroan aurkeztu diren txostenek bat egin dute asistentzia-eredu berri baterantz aurrera egiteko premian, non zainketen pertsonalizazioa funtsezko ardatza izango den. Era berean, ikastaroan zehar agerian geratu da aho batez uste dutela zainketen kalitatea zuzenean lotuta dagoela horretarako bideratutako giza baliabideen dimentsioarekin. Eztabaidaezina da zenbat eta langile-ratio handiagoak izan, orduan eta hobea dela zerbitzuen kalitatea eta, ondorioz, erabiltzaileen gogobetetasuna. Ratioak = Zerbitzuaren kalitatea oro har onartua dago sektore soziosanitarioan.
Joan den ostiralean, Gipuzkoako Foru Aldundiak Liburu Berdea: etorkizuneko egoitzetarako trantsizioa argitaratu zuen, Gipuzkoako egoitza-ereduaren aldaketa bultzatu beharko duten gizarte-politikaren arloko ekintzak biltzen dituen dokumentua. Edukian sakondu ondoren, bidezkoa da onartzea haren planteamendua zehatza izan dela, bai helburuei dagokienez, bai erabilitako metodologiari dagokionez. Era berean, egoitzen sareak aurre egin beharreko erronka nagusiei buruzko diagnostikoa eta arreta-eredu berri hori bultzatzeko proposatutako gomendio-sorta ere positibotzat jo daitezke.
Giza baliabideen arloari dagokionez, Liburu Berdeak berebiziko garrantzia duten gaiak biltzen ditu diagnostikoan, hala nola lan-baldintzak, langileen prestakuntza eta antolaketa-giroa, eta hitzez hitz onartzen du langileen ratioak berrikusi behar direla itxurazko kalitatearekin zaintzak emateko (hemen egokiena terminoa itxurazko terminoarekin ordezten da).
Ildo horretan, badirudi Liburu Berdea Ratioak = Zerbitzuaren kalitatea-rekin bat datorrela. Hala ere, dokumentu hau egiteko prozesuan, GFAk keinu puntualak erakutsi ditu, horren aurrean errezeloa sortzen dutenak. Hala, Liburu Berdea Adinekoen Kontseiluan aurkeztu zenean, Gipuzkoako egoitza-zentroak – Erresilientzia, Bizi Kalitatea eta Berrikuntza txostenaren ondorio batzuk azaldu ziren. Txosten hori lurraldeko egoitzetako eragileek (egoiliarrek, senideek, profesionalek eta kudeatzaileek) 2021eko ekaina eta iraila bitartean betetako galdetegiaren ondorioz egin zen.
Txostenaren ondorioen artean, aurkikuntza aipagarri gisa ratio-kalitate paradoxa delakoa aipatu zen. Paradoxa horretan, inkestatuek pertsonal-ratioei buruz zuten pertzepzioaren eta asistentzia-kalitateari buruz zuten pertzepzioaren arteko aldea deskribatzen zen. Hau da, ratio handiago batzuek gogobetetze-indize handiagoak aurresuposatzen ez dituztelako pertzepzioa. Horrela ondorioztatzen da foru-arduradunek egin zuten interpretaziotik, edo behintzat horrela eman zitzaigun aditzera.
Beste gogoeta batzuk alde batera utzita, txosten honek akats bat egin du: azterketatik kanpo uzten ditu inkestatuen gogobetetzearen pertzepzioan eragin zuzena izan zezaketen benetako faktoreak. Hasteko, pandemiak egoitzak astintzen jarraitzen zuen eta normaltasunik eza nabarmena zen une batean bete zen galdetegia. Ondorioz, ez zeuden beharrezko gutxieneko baldintzak ondorioak objektiboak izango zirela bermatzeko. Egoiliarren, senideen eta plantillen asegabetasuna (krispazioa ez denean) pandemiaren intzidentziak suposatzen zuen ezohiko eta egoera prekarioan sortu ahal izan zen, eta bereziki egoitza bakoitzean kudeatzeko moduan. Nolanahi ere, ratioen dimentsioa alde batera utzita. Gogobetetzean eragin negatiboa izan zezaketen faktoreen artean, zentroetako antolaketa sozio-sanitarioan gehiago edo gutxiago asmatzea nabarmenduko nuke, baita egoitza batzuetan eman ziren isolamendu-protokoloen interpretazio murriztailea ere, egoiliarren eta senideen arteko komunikazioa errazteko ahaleginaren aldean, beste batzuetan.
Laburbilduz: faktore horiek ez aipatzeak txostenaren ondorioak baliogabetzen ditu nire ustez. Orain, geure buruari galde diezaiokegu zergatik tematu diren txostenaren egileak paradoxa horri eusten.
Liburu Berdean sakonduz, bertan jasotzen diren gomendioen artean arau-esparrua eguneratzeko eskakizuna dago. Alde batetik, Gipuzkoako Egoitza Zerbitzuen Katalogoa aipatzen da (38/2007 Dekretua). Katalogo horren edukia eguneratu egin behar da, egoiliarren asistentzia-profil berriekin bat etorriz. Gaineratu beharko litzateke, halaber, egoitzen sektorean gaur egun dagoen egoera ikusita, profil profesional desberdinen ratioak berrikusi beharko direla; berrikuspen hori berehala egin beharko da, epeak baldintzatu gabe, eta are gutxiago, hauteskunde-egutegiak baldintzatu gabe.
Bestalde, Liburu Berdean proposatutako arau-garapenean, 126/2019 Dekretu Autonomikoa eguneratzeko gomendioen dokumentu bat egiteko beharra ere aipatzen da. Hasteko, ez da harritzekoa Liburu Berdeak maila autonomikoko arau bat eguneratu nahi izatea (zuzendu). Aldarrikatu zenetik, 126/2019 Dekretua ez da inoiz erreferente izan egoitzen-eremuan, eta, beraz, Liburu Berdearen garapena aukera ona izango da haren edukia erabat berrikusteko, ratioei dagokienez arreta handiagoa jarriz, ratioak bideraezinak eta desegokiak baitira.
Azken baieztapen hori adibide honekin azal liteke: Gipuzkoako Egoitza Zerbitzuen Katalogoa betez, mendekotasun handiko 100 plaza dituen egoitza batek lanaldi osoko 42 posturen baliokidea den zuzeneko arretako plantilla izan behar du (laguntzaileak, zaintzaileak, gerokultoreak). Esan gabe doa langile-kopuru hori ez litzatekeela nahikoa izango. Asko dira zentroetako asistentzia-plantillak handitzea eskatzen duten arreta sozio-sanitarioan inplikatutako profesionalen eta kolektiboen ahotsak. Hala ikusi da Helduak Adi!ko Egoitza Batzordeak egindako azterlanetan behin eta berriz. Bada, egoitza horretan bertan dekretu autonomikoaren ratioak aplikatzeak ondorio suntsitzailea eragingo luke, zuzeneko arretako plantilla 29 lanpostutara murriztuko bailitzateke. Laburbilduz, hori gauzatuko balitz, asistentziako langileen % 30ek erabiltzaileei zerbitzuak emateari utziko lioke. Ez da beharrezkoa beste ezer gehitzea.
Ondorio gisa, espero dezagun Liburu Berdearen garapenak laguntza-kalitate handiagoa bermatuko duen egoitza-zainketen eredu bat bultzatzeko balioko duela; soilik erabiltzaileen benetako beharretan oinarrituko den eredua, irizpide politikoak, ekonomikoak edo bestelakoak alde batera utzita eta kontrako norabidean doazen erreferenteetan oinarritzeko tentaziotik ihes eginez. Horrela egin ezean, borroka saihestezina izango da.
- ETORKIZUNEKO EGOITZETARAKO TRANTSIZIOA. RATIOEN GAIA - 30/06/2022